Бярэш у рукі пажоўклыя паперкі, а быццам дакранаешся да лёсу людзей

Гэта не просто захаванне лісткоў-дакументаў, а захаванне памяці. Падкоціць горкі ком успамінаў, пацягнецца рука да гэтых са скупымі радкамі даведак, апавяшчэнняў — і зноў успаміны. Аб тых, хто даў ім жыццё, а сам так і не дачакаўся светлага, шчаслівага часу мірнай працы, узраслення і сталення сваіх дзяўчынак і хлопчыкаў. А якую горкую чашу пакут і нястачы, хваляванняў і перажыванняў, бяссоных начэй і напружаных да знясілення дзён і гадоў давялося перажыць іх жонкам, тады яшчэ зусім маладым жанчынам, матулям.

На гэтым здымку мы бачым у салдацкай гімнасцёрцы ўраджэнца вёскі Чарнаручча Валосаўскага сельсавета Кузьму Васільевіча Гусачэнку. Падчас акупацыі ён пражываў тут, рабіў на дамашняй гаспадарцы. Пакутаваў, што не мог знайсці прымяненне сваім умелым рукам. Быў вядомым на ўсю акругу цесляром і сталяром, клаў печы. Да вайны ўзначальваў брыгаду будаўнікоў, вытралёўвалі лес і ставілі ў Чарнаруччы і Разанах востра патрэбныя на той час для калгасаў гаспадарчыя і вытворчыя пабудовы, дапамагалі будавацца людзям. Калі крыху адбудаваліся, яму прапанавалі ўзначаліць малочнатаварную ферму. І тут з рук Кузьмы Васільевіча пайшоў парадак. А ў перадапошні перад страшнай навалай перыяд яго папрасілі весці калгасны пчальнік. Зноў усё атрымалася ў хварэючага за агульную справу гаспадара.

У 1944 годзе пры вызваленні іх мясцовасці ідзе вызваляць спачатку родную краіну, пракладваючы шлях свабоды на захад. Ім было цяжэй на полі боя, чым вопытным франтавікам. Ды, трэба сказаць, і кідалі іх у самае пекла. Па дакументах, якія атрымала сям’я, Кузьма Васільевіч прапаў без вестак 6 ліпеня 1944 года. Загінуў у адным з баёў на тэрыторыі цяперашняй Брэсцкай вобласці. На руках жонкі Арсеніі Іванаўны засталося трое дзетак — Міхаіл, Іда і Рэня. Міхаіл і Іда пражываюць і зараз у сваёй роднай вёсцы, дапамагаюць дзецям расціць іх дзяцей і нават унукаў.

З бацькавых братоў загінулі на фронце Іван і Аляксандр, застаўся ў жывых толькі адзін Канстанцін. Ён таксама пражываў у Чарнаруччы.

Сын Міхаіл прадоўжыў многія бацькавы пачаткі. Па спадчыне яму перадаліся і майстравітасць Кузьмы Ва-сільевіча, і вялікае працалюбства. Усё, што ўзводзілася ўсе апошнія дзесяцігоддзі ў мясцовым калгасе, звязанае з яго непасрэдным  асабістым укладам. Не разлучаецца, ня-гледзячы на паважаны ўзрост, і з любімым для сябе пчалярствам. Трымае бацькаву справу, захоўвае добрую памяць аб ім. Дарэчы, як і ўсе вяскоўцы, жыхары вёскі Чарнаручча, якія ведаюць гісторыю і лёс практычна кожнай сваёй сям’і, роду мужных і працавітых людзей.

В. БІРУКОЎ.