Фальклорны калектыў «Суседзі» з Абольцаў — захавальнік непаўторных традыцый мясцовага насельніцтва
Сёлета споўнілася 40 гадоў з часу заснавання ў былым Крыўлянскім сельскім клубе фальклорна-этнаграфічнага калектыву «Суседзі», які цяпер дзейнічае пры Аболецкім Доме фальклору. З 1995 года калектыў носіць званне народнага. Гэта не проста забаўляльны гурток аматараў даўніны, а аб’яднанне даследчыкаў і захавальнікаў фальклорнай спадчыны: за чатыры дзесяцігоддзі ўдзельнікамі «Суседзяў» апісана ў тэкставай форме, зафіксавана на фота і відэа мноства танцаў і абрадаў (у выкананні калектыву), якія былі распаўсюджаны ў населеных пунктах Аболецкага сельсавета.
— Заснавала калектыў загадчыца клуба Ганна Маркаўна Конюшка, — распавядае цяперашні яго кіраўнік, жыхарка Абольцаў Ганна Іванаўна Падбельская. — Яна была вялікім аматарам і знаўцам мясцовага фальклору. Званне «Народны» прысвоена калектыву яшчэ ў перыяд яго дзейнасці пры Крыўлянскім клубе. Сёння ў склад «Суседзяў» уваходзяць 15 чалавек: з часу заснавання — Тамара Міхайлаўна Сухаварава, Лілія Леанідаўна Аўласенка, Віктар Віктаравіч Маргай, іншыя ўдзельнікі далучыліся пазней у розныя гады. Найбольш актыўныя сярод іх — Ларыса Аляксееўна Бяляева, Кацярына Аляксандраўна Камякова, Уладзімір Міхайлавіч Зубаўжэн, Зоя Васільеўна Сокалава, Наталля Аркадзеўна Нагель, Надзея Якаўлеўна Касач, Наталля Віктараўна Фядзюк, Станіслава Станіславаўна Жалдак (на жаль, у сувязі са станам здароўя ў цяперашні час наведваць калектыў не можа).
Рэпертуар — скарбонка нематэрыяльных каштоўнасцей
«Суседзі» неаднаразова прымалі ўдзел у здымках этнаграфічных тэлеперадач, у якіх дэманстравалі разнастайныя абрады, з’яўляюцца пастаяннымі ўдзельнікамі культурных мерапрыемстваў раённага маштабу, абласных фестываляў і конкурсаў, «Славянскага базару». Намаганнямі калектыву адноўлены мясцовыя асаблівасці выканання шматлікіх побытавых танцаў: «Падэспань», «Кракавяк», «Полька», «Сямёнаўна», «Кадрыля» і інш. У прыватнасці, апошні з вышэйзгаданых танцаў вельмі адметна выконвалі ў Крывых, і таму яго мясцовая разнавіднасць атрымала назву «Крыўлянская кадрыля».
— Да вайны ў Абольцах жыло шмат яўрэяў, і ў іх таксама была свая разнавіднасць «Кадрылі», але, на жаль, аднавіць яе мы не змаглі, — дзеліцца Ганна Іванаўна падрабязнасцямі даследчыцкай дзейнасці. — Увогуле, звычайна кожная вёска вызначалася асаблівасцямі выканання таго ці іншага танца, і адны і тыя ж песні нярэдка атрымлівалі ў іх розныя мелодыі.
Папулярызаваць фальклорную спадчыну няпроста
Ва ўмовах скарачэння насельніцтва абвастраецца праблема камплектавання калектыву, бо цікаўнасць да фальклору ўласцівая далёка не кожнаму чалавеку. Напрыклад, для дэманстрацыі абраду «Запоіны» (адзін з этапаў падрыхтоўкі да вяселля) няпроста было знайсці маладую пару:
— Я гутарыла з мясцовымі хлопцамі і дзяўчатамі, але хто не хоча, каму няма калі, — скардзіцца Ганна Іванаўна. — Дзякуй, адгукнуўся на прапанову сыграць жаніха малады спецыяліст ААТ «Абольцы» Назар Калеснікаў.
Прыцягвае кіраўнік калектыву да мерапрыемстваў і сваіх родных: ролю нявесты ў вышэйзгаданых «Запоінах» выканала ўнучка Анастасія Салаўёва (вучыцца ў 11-м класе ў Оршы), іграе ў розных абрадах муж, у афармленні памяшкання дапамагае дачка…
Уласны энтузіязм і дапамога неабыякавых людзей
Фантазіяй і працай калектыву ў Доме фальклору абсталяваны этнаграфічны куток, стылізаваны пад інтэр’ер сялянскай хаты. Тут размешчаны сабраныя ў ходзе фальклорных экспедыцый па вёсках унікальныя экспанаты, сярод якіх разнастайныя гаспадарчыя прылады, старыя фотаздымкі, вясельная сукенка, люлька для немаўлят і інш.
Уласнымі рукамі створаны і шматлкія элементы касцюмаў, у якіх выступае калектыў. У прыватнасці, сама Ганна Падбельская шые, вышывае і вяжа.
А з выкананнем работ, якія не па сілах творчаму і пераважна жаночаму калектыву, напрыклад, калі трэба перавезці нейкі груз, «Суседзям» гатова дапамагчы мясцовае сельгаспрадпрыемства:
— Звяртаемся да дырэктара Міхаіла Васільевіча Кірыка і заўсёды сустракаем разуменне, ніколі ён не паставіўся да нашых патрэб абыякава, ахвотна аказвае пасільную дапамогу.
Традыцыі свайго народа — рэцэпт гармоніі з навакольным светам
Арганізаваныя «Суседзямі» святы, паводле назіранняў Ганны Іванаўны, карыстаюцца ў мясцовага насельніцтва папулярнасцю:
— Калядуем, валачобнікамі ходзім на Вялікдзень, Масленку гуляем. У кавідны год, калі рэкамендавалася абмежаваць кантакты, мы вырашылі прадэманстраваць абрад валачобніцтва на вуліцы, каля Дома фальклору. Міма праходзіў адзін чалавек і расчаравана спытаў: «Дык што, да мяне нават не зойдзеце?» Ён, як і многія іншыя жыхары, прывык да нашых візітаў на святы, і прыхільнасць да народных традыцый аказалася ў яго мацнейшаю за страх захварэць. Мы тады не змаглі яму адмовіць.
Напэўна, заканамерна, што ўсе ўдзельнікі таго валачобніцтва засталіся жывымі і здаровымі: добры настрой і вернасць традыцыям, што сфарміраваліся на роднай зямлі ў незапамятныя часы, — надзейная абарона ад усялякіх нягод.
Сяргей АБРАМОВІЧ.
